Jak rozliczyć się z bankiem po kredycie? Stwierdzenie nieważności umowy. Życie po kredycie

Rozliczenie z bankiem po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu indeksowanego/denominowanego do CHF.  

Po publikacji Wyroku TSUE C-260/18 z 3 października 2019 r. w sprawie P. Dziubaków kwestia legalności i dopuszczalności umów kredytu indeksowanego/denominowanego do CHF, nie budzi już większych wątpliwości.

Sądy uznają umowy za nieważne

W ponad 90% postępowań sądy uznają takie umowy za nieważne z uwagi na ich sprzeczność z ustawą, z naturą tego rodzaju zobowiązania, klauzule abuzywne, czy też sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Mimo tego, orzecznictwo po raz kolejny podzieliła wiążąca się z tym, ważna kwestia, o której poniżej. 

Jak rozliczyć się z Bankiem po kredycie?  Stwierdzenie nieważności umowy 

Sądy różnie podchodzą do tego  jak rozliczyć się z bankiem po kredycie w przypadku nieważności takiej umowy. Nie budzi już obecnie większych wątpliwości, że umowa zawierająca klauzule abuzywne zostanie zapewne uznana za nieważną. Nie da się jednak przewidzieć jak sąd podejdzie do wysuwanego zazwyczaj przez Konsumenta drugiego żądania zapłaty tj. zwrotu wszystkich nieprzedawnionych rat kredytu uiszczonych tytułem wykonania nieważnej czynności prawnej – umowy kredytu.  

Jak kwestia ta rozstrzygana jest obecnie? 

Na wstępie warto przybliżyć stosowane obecnie przez sądy instytucje: teorię dwóch kondykcji oraz teorię salda. Pierwsza z nich uważana jest za korzystniejszą dla Kredytobiorcy i zgodnie z szacunkami, to na nią zdecydowały się sądy w ok. 73% wszystkich spraw, które wygrali Konsumenci do stycznia 2021 roku. 

Zakłada ona, że roszczenie banku i kredytobiorcy o bezpodstawne wzbogacenie przy nieważności umowy kredytu, to dwa niezależne od siebie roszczenia. Kredytobiorca ma prawo żądać zwrotu wszystkich uiszczonych nienależnie na rzecz banku kwot niezależnie od tego, czy spłacił kwotę udostępnionego kredytu.

Bank w tym wariancie musi wystąpić z własnym żądaniem i podjąć stosowne kroki prawne. Odwrotnie natomiast zakłada teoria salda, gdyż w tym przypadku, o dalszym losie żądania zapłaty decyduje to, czy kredytobiorca spłacił już kapitał kredytu. Jeżeli nie, sąd stwierdzi nieważność umowy kredytu we franku, jednakże oddali powództwo o części dot. zapłaty.  

16 luty 2021 r. – kolejny ważny dzień dla Kredytobiorców frankowych. 

W związku z pojawiającymi się rozbieżnościami do Sądu Najwyższego wpłynęły następujące zagadnienia prawne: 

III CZP 41/20 

1. Czy w przypadku nieważności (art. 58 k.c.) lub bezskuteczności (art. 385[1] § 1 k.c.) umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego, w wykonaniu której konsument uzyskał od banku określony kapitał i następnie dokonywał na rzecz banku spłaty rat kredytu, na rzecz każdej ze stron powstaje samodzielne roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia (art. 410 § 2 k.c.), czy tylko jedno roszczenie, którego przedmiotem jest różnica w wartości wzbogacenia każdej ze stron, a więc przysługujące tylko tej stronie, której świadczenie miało większą wartość?
2. Czy świadczeniem na poczet niewymagalnej wierzytelności w rozumieniu art. 411 pkt 4 k.c. objęte są przypadki spłaty rat kredytu przez kredytobiorcę w wykonaniu nieważnej lub bezskutecznej ab initio umowy kredytu, które pomniejszają wierzytelność banku o zwrot kapitału kredytu jako świadczenia nienależnego?
3. Czy w sprawie z powództwa konsumenta, żądającego od banku zwrotu spłaconych rat kredytu, sąd, uznając, że umowa nie wiąże stron, a nie nastąpiło zubożenie po stronie konsumenta, może uwzględnić powództwo częściowo poprzez ustalenie w sentencji wyroku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytu, czy też takiemu rozstrzygnięciu stoi na przeszkodzie przepis art. 321 § 1k.p.c.?

III CZP 11/20 

Czy w świetle art. 405 k.c. i art. 409 k.c., w przypadku uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną na skutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych, gdy bezpodstawne wzbogacenie ma miejsce po obu stronach umowy, kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub w walucie obcej, w sytuacji gdy nie doszło do zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości? 

Teoria salda czy dwóch kondykcji? 

Odpowiedź na powyższe zagadnienia prawne będzie miała znaczący wpływ na wiele toczących się i przyszłych postępowań. Obecnie składając pozew z żądaniem zapłaty, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, którą teorię: salda czy dwóch kondykcji, zastosuje sąd. Losy tej części powództwa są nie do przewidzenia. Przyjęcie przez Sąd Najwyższy jasnego stanowiska w tej kwestii pozwoli na ujednolicenie orzecznictwa i umożliwi konsumentom   przygotowanie się do ewentualnych rozliczeń z bankiem.  

Publikacja Wyroku została zaplanowana na 16 lutego 2021 r., o czym będziemy na bieżąco informować.