Niedozwolone klauzule w umowach indeksowanych

Klauzula abuzywna w umowach denominowanych do CHF.

W dniu 6 listopada 2020 roku, Rzecznik Finansowy opublikował „Mapę klauzul niedozwolonych w umowach (regulaminach) kredytów „walutowych”. Ma ona stanowić pomoc dla konsumentów związanych umową „frankową” i wsparcie w walce przeciwko bankom w ochronie ich praw. Jak zaznacza Rzecznik, jest ona skierowana do konsumentów, którzy nie zdecydowali się jeszcze na podjęcie kroków w związku ze swoją umową.

Jak wskazuje Rzecznik Finansowy, zamieszczenie w umowie wskazanych postanowień zdaniem skutkować może:

• stwierdzeniem nieważności całej umowy kredytu

albo                    

• możliwością żądania zwrotu nadpłaconych kwot przy spłacie kredytu.

Zacznijmy od początku. Co dzieje się w przypadku niedozwolonych klauzul w umowach indeksowanych.

Czym są niedozwolone klauzule w umowach indeksowanych?

Zagadnienie to reguluje art. 385¹ kc. Zgodnie z nim żeby zapis umowny rozpatrywać jako abuzywny, musi on spełniać warunki takie jak:

1. stroną umowy musi być konsument,
2. postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem,
3. kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,
4. rażąco naruszają interesy konsumenta.

Należy przypomnieć sobie jak wyglądał sam proces zawarcia umowy. Warto zastanowić się jakie postanowienia umowne były z Państwem negocjowane. Należy zadać pytanie – Czy poza kwotą kredytu i celem kredytowania mieli Państwo wpływ na resztę postanowień umownych?

W przeważającej części spraw frankowych, odpowiedź na powyższe pytana brzmi „nie”. Wypełnione odpowiednio umowy były przedstawiane konsumentom jedynie do podpisu.

Które postanowienia w „umowach frankowych” spełniają powyższe warunki?

Mapa opublikowana przez Rzecznika Finansowego wskazuje głównie zapisy odnoszące się do mechanizmów przeliczeniowych związanych z wypłatą i spłatą kredytu. Chodzi przede wszystkim o posługiwanie się przez Bank „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku oraz kursem kupna waluty w przypadku jego wypłaty oraz kursem sprzedaży waluty dla spłaty kredytu np:

Getin Noble Bank S.A.

„Bank udziela Kredytobiorcy Kredytu w kwocie (…) złotych polskich (słownie: … złotych polskich), indeksowanego kursem CHF na warunkach określonych w niniejszej umowie, przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy równowartość kredytu wynosiłaby (…) CHF, rzeczywista równowartość zostanie określona po wypłacie kredytu”

BPH S.A.

„Bank udziela Kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku BPH S.A. nie objętych Ustawą o Kredycie Konsumenckim, kredytu w wysokości X CHF (słownie: …. franków szwajcarskich), a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy.”

ING Bank Śląski S.A.

„Bank udziela Kredytobiorcy na jego wniosek z dnia (…) roku kredytu w złotych indeksowanego kursem CHF w wysokości (…) PLN (słownie: (…), a Kredytobiorca zaciąga kredyt i zobowiązuje się do jego wykorzystania zgodnie z warunkami niniejszej umowy. Równowartość wskazanej kwoty w walucie CHF zostanie określona na podstawie gotówkowego kursu kupna CHF Banku z dnia wypłaty (uruchomienia) pierwszej transzy kredytu (kurs notowany z pierwszej tabeli kursowej Banku – tabela A w tym dniu) i zostanie podana w harmonogramie spłat. Kredytobiorca zaciąga kredyt i zobowiązuje się do jego wykorzystania zgodnie z warunkami niniejszej umowy.”

Pełna mapę postanowień uznanych przez Rzecznika Finansowego za niedozwolone i banków, które się nimi posługiwały znajduje się na poniższej stronie:

https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/11/Analiza_mapa_klauzul.pdf

Uwaga!

Jeżeli na liście opublikowanej przez Rzecznika nie znajduje się postanowienie z Państwa umowy, to nie oznacza, że postanowienie nie jest abuzywne.

Jak zaznaczył sam Rzecznik, przygotowana przez niego mapa ma charakter otwarty i powstała na podstawie spływających do niego dotąd spraw.

Co zrobić gdy umowa indeksowana zawiera niedozwolone klauzule (postanowienia)?

Rzecznik Finansowy wskazuje w takim przypadku dwa rozwiązania:

1. Konsument będący stroną umowy zawierającej wskazane w Mapie zapisy, może wystąpić do kredytodawcy z reklamacją. Jeżeli bank negatywnie rozpatrzy reklamację umowy zawierającej niedozwolone postanowienia umowne, to konsument powinien skierować się do Rzecznika Finansowego. Ten przeprowadzi postępowanie interwencyjne.
2. W przypadku skierowania sprawy na drogę sądową, rzecznik wskazuje możliwość wystąpienia do niego z wnioskiem o istotny pogląd w sprawie. Ten wesprze konsumenta w postępowaniu przeciwko bankowi.

Jaki skutek ma „Mapa klauzul niedozwolonych w umowach (regulaminach) kredytów „walutowych”?

Należy pamiętać, że przygotowana przez Rzecznika Finansowego mapa nie ma charakteru wiążącego zarówno dla banku, jak i dla sądu. Może ona jednak mieć wpływ na dotychczasową praktykę banków. W przypadku wydania przez Rzecznika istotnego poglądu w sprawie, Sąd powinien ustosunkować się jego do stanowiska w uzasadnieniu orzeczenia.

Przygotowaną przez Rzecznika Finansowego Mapę należy odebrać jako odpowiedź na wzrost świadomości konsumentów i mocny argument w walce przeciwko bankom. To niewątpliwie może odegrać ważną rolę w dalszych losach postępowań frankowych i wzmocnić przekonanie Sądu o konieczności ochrony interesów konsumentów.