Wytyczne KE dot. wykładni i stosowania dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
W lipcu na stronach Komisji Europejskiej pojawiły się wytyczne dot. wykładni
i stosowania dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Czym są wytyczne KE?
Przyjmuje się powszechnie, że „wytyczne” Komisji Europejskiej są zaliczane w systemie prawa wtórnego UE do aktów tzw. sui generis – czyli niewymienionych w art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Nie stanowią prawa powszechnie obowiązującego, ale powinny być brane pod uwagę przez państwa przy wykładni i stosowaniu prawa wewnętrznego.
Jaki był cel KE?
Głównym celem KE było przedstawienie w sposób ustrukturyzowany wykładni, jakiej dokonał trybunał w odniesieniu do kluczowych pojęć i przepisów dyrektywy. W ten sposób KE dąży do zwiększenia świadomości istnienia tego orzecznictwa wśród wszystkich zainteresowanych stron.
Znaczenie wytycznych
Stwierdzić należy, że to bardzo ważny dokument zwłaszcza w obliczu oczekiwania na wyrok w tzw. polskiej sprawie „frankowej” Dziubak C-260/18. Mimo, iż wytyczne nie mają waloru prawa powszechnie obowiązującego, niewątpliwe mogą być bardzo pomocne przede wszystkim konsumentom, przedsiębiorcom a także sądom, a może przede wszystkim sądom.
Wytyczne te dają w dużej mierze nadzieję na ujednolicenie orzecznictwa w sprawach konsumenckich i zapewnienia takiej samej ochrony we wszystkich państwach UE.
Najważniejsze kwestie
INDYWIDUALNE NEGOCJACJE
W wytycznych KE zwróciła uwagę na to, iż podpis konsumenta na końcu umowy lub w celu potwierdzenia poszczególnych klauzul z pewnością nie wskazuje na indywidualną negocjację warunków umowy.
PRZEJRZYSTOŚĆ
KE wskazała, że organy krajowe, w szczególności sądy krajowe, muszą ocenić przejrzystość i nieuczciwy charakter konkretnych warunków umowy w świetle konkretnych okoliczności każdej sprawy.
W opinii KE, przy ocenie, czy dany warunek umowy jest prosty i zrozumiały należy brać pod uwagę następujące czynniki:
czy przed zawarciem umowy konsument miał realną możliwość zapoznania się
z jej warunkami?
Dokonując oceny w tym zakresie, sąd powinien rozważyć przede wszystkim:
-czy konsument miał dostęp do warunków umowy, a także -czy miał możliwość ich przeczytania. Jeżeli umowa zawierała załączniki lub inne dokument, konsument musi mieć zapewniony dostęp także do nich.
kompleksowość poszczególnych warunków umowy
Kwestia ta powinna zostać oceniona w świetle przejrzystości brzmienia i szczególnego charakteru zastosowanej w umowie terminologii.
sposób prezentacji warunków umowy
W tym względzie należy zwrócić uwagę przede wszystkim na:
1. przejrzystość prezentacji wizualnej – w tym rozmiar czcionki,
2. strukturę umowy tj.
-czy struktura umowy jest logiczna?
-jak wyeksponowane zostały warunki?, czy były ukryte pośród innych postanowień?
-jakie warunki znajdują się w umowie?
-czy warunki znajdują się w kontekście, w którym można by ich było w uzasadniony sposób oczekiwać?
Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – NIEWIĄŻĄCY CHARAKTER
Zgodnie z wytycznymi, art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że warunek umowny uznany za nieuczciwy należy, co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, tak by nie wywoływał on skutków wobec konsumenta.
Skutkiem sądowego stwierdzenia nieuczciwego charakteru takiego warunku powinno być, co do zasady przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta, w jakiej znajdowałby się on w braku rzeczonego warunku.
Nieuczciwe warunki w umownych konsumenckich w myśl wytycznych KE wynikają bezpośrednio z UCTD i nie może zależeć od tego, czy i kiedy konsument podniósł kwestię nieuczciwego charakteru danego warunku umowy lub go zaskarży.
Co istotne, umowa w pozostałej części powinna obowiązywać strony jedynie wyjątkowo, gdy „jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków”.
W praktyce oznacza to, iż sąd krajowy powinien dokonać indywidualnej analizy każdego konkretnego przypadku, w zakresie, czy możliwe jest z prawnego lub technicznego punktu widzenia wykonanie danej umowy po wyłączeniu z niej nieuczciwego warunku umownego.
Wspomniana ocena musi być obiektywna tj. nie może opierać się na interesach tylko jednej strony. Co więcej, dla dokonania wspomnianej oceny nie powinno mieć znaczeniaczy sprzedawca lub dostawca nie zawarłby umowy po wyłączeniu z niej nieuczciwego warunku umownego lub czy zniesienie tego rodzaju warunku czyni z ekonomicznego punktu widzenia umowę mniej atrakcyjną.
Dokonując oceny szczególnie szkodliwych skutków dla konsumentów, sądy krajowe powinny uwzględnić interesy konsumenta w chwili pojawienia się pytania w sprawie toczącej się przed sądem krajowym.
Jeżeli natomiast chodzi o przypadki, w których z prawnego punktu widzenia utrzymanie umowy w mocy jest niemożliwe na skutek wykreślenia nieuczciwego warunku umownego oraz takie, w których utrzymanie umowy w mocy byłoby sprzeczne z interesami konsumenta, sądy krajowe nie mogą utrzymać umowy w mocy, a tym samym prawo krajowe nie może uniemożliwić konsumentom powoływania się na nieważność umowy zgodnie z art. 6 ust. 1 UCTD.
Źródło:
Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/uctd_guidance_2019_pl.pdf?fbclid=IwAR3t4qa2T6kmH1sKmDH47r28XSBzcUXjMoNiFoCuf58v85W4PMoBocLZjUk
DYREKTYWA RADY 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/uri=CELEX:31993L0013&from=PL